بررسی مشکلات تأمین مواد اولیه کارخانجات کک استان
علیرضا خامه زر – رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند در جلسه کارشناسی شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی استان مورخ ۲۴/۱۰/۱۴۰۳ با اشاره به روند پیگیری مطالبات استان در شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوصی گفت: در این راستا موضوعات مهمی از سوی استان به صحن شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی در سطح ملی ارائه گردیده است که بسیاری از این موضوعات در خصوص مسائل و مشکلات معدنی استان بوده است. خامه زر با اشاره به اینکه ظرفیت شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی بسیار بالاست گفت: باید در نظر داشت که از این بستر به نفع بخش خصوصی به خوبی استفاده گردد، چرا که شورای گفتگو از ظرفیت بالایی برخوردار می باشد. رئیس اتاق بازرگانی بیرجند با اشاره به اینکه خراسان جنوبی در زمینه زغال سنگ کک بسیار شاخص می باشد، گفت درخواست هایی از سوی کارخانه کک طبس به اتاق بیرجند ارائه گردید، که یکی از این درخواست ها، اعطای محدوده به این کارخانه در خصوص دسترسی به ماده معدنی بوده است، که این موضوع در دستور کار دبیرخانه شورای گفت و گوی استان قرار گرفت و در این جلسه کارشناسی مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت، چرا که مطالبه به حقی بوده و سهم بزرگی در افزایش رشد تولید در استان خواهد داشت.
احمد پروین – رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند با بیان اینکه هر زغال سنگی مناسب کارخانجات تولید کک نمی باشد، با اشاره به درخواست محدوده از سوی کارخانجات کک طبس، گفت: پهنه های زغالی در شهرستان طبس کاملا مشخص می باشد و باید مشخص گردد محدوده درخواستی از سوی کارخانه کک طبس دقیقا در کدام منطقه قرار دارد و اینکه آیا با مزایده ها یا با بلوکه های منابع طبیعی تداخل دارد یا خیر و آیا پروانه های بهره برداری غیرفعالی موجود است؟رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی بیرجند درادامه افزود درخواست مطروحه از سوی کارخانه کک طبس بسیار کلی است و ضروری است تا جزئیات مسئله در ابعاد مختلف بصورت شفاف مطرح گردد تا بتوان به درستی مورد پیگیری قرار گیرد.
مهدی شکاری- مدیر کارخانه کک طبس با اشاره به اینکه این کارخانه در سال ۱۳۸۳ تاسیس و در سال ۱۳۹۰ عملیات ساخت آن با هدف تولید ۴۵۰ هزار تن کک متالورژی آغاز گردید، گفت: فاز اول این کارخانه در سال ۱۳۹۷ با ظرفیت ۱۵۰ هزار تن تولید در سال، به مرحله بهره برداری رسید که متاسفانه علی رغم هدف اصلی کارخانه جهت تامین تولید کک متالوژی برای صنایع داخل کشور، از همان ابتدا به دلیل مشکلات عدم تامین مواد اولیه موفق به هدف مورد نظر که ۱۵۰ هزار تن تولید در سال بود، نگردید. شکاری در ادامه افزود: با پیگیری های انجام شده، دستگاه های اجرایی در سال ۱۴۰۱ قول مساعد جهت بررسی وضعیت کارخانه و حل مشکل تامین مواد اولیه (زغال سنگ کک شو) به میزان ۴۰۰ هزار تن در سال را دادند بدین ترتیب، در فاز دوم ۱۵۰ هزار تن تولید دیگر به ظرفیت کارخانه اضافه گردید و با هدف تولید ۳۰۰ هزار تن کک متالوژی در سال که چشم انداز روشنی را پیش روی این واحد تولیدی قرار می داد به فعالیت خود ادامه داد. مدیرکارخانه کک طبس در ادامه با اشاره به اینکه علی رغم وعده های مساعدی که در خصوص تامین مواد اولیه این واحد تولیدی داده شد، در سال ۱۴۰۲ تنها توانستیم ۱۵۶ هزار تن تولید در سال را داشته باشیم که معادل ۵۶% از ظرفیت بهره برداری شده این واحد را شامل می شد. وی در ادامه افزود: در سال جاری نیز این واحد تولیدی همچنان با مشکلاتی رو به رو می باشد و باید معادل ۲۴۰ هزار تن کک توسط این واحد، در نه ماهه ابتدایی تولید می گردید که متاسفانه توانستیم تنها به ۱۱۰ هزار تن تولید دست یابیم که در واقع باز هم با ظرفیت ۵۰% مشغول به فعالیت می باشیم. شکاری با اشاره به مشکلات رو به روی این واحد تولیدی گفت: بخش از مشکلات مربوط به زغال سنگ کنسانتره در داخل کشور می باشد که در سال گذشته، علی رغم پیگیری های صورت گرفته متاسفانه تولید کنسانتره در کشور کاهشی بوده است و کما اینکه در سال جاری نیز با کاهش تولید کنسانتره در کشور مواجه هستیم و این در حالی است که کنسانتره مورد نیاز کشور سالانه ۴ میلیون تن می باشد که ذوب آهن اصفهان با تولید ۲ میلیون تن کک که تقریبا ۱۸۰۰ هزار کنسانتره نیاز دارد و واحدهای تولیدی زرند کرمان و کک طبس که همه در مجموع حدود ۲.۲۰۰.۰۰۰ هزار تن کنسانتره نیاز داشته و در این بین ذوب آهن اصفهان بخشی از نیاز خود را از طریق واردات تامین نموده و واحد تولیدی کک طبس به این دلیل که شرایط واردات را نداشته، متاسفانه با نیمی از ظرفیت مشغول فعالیت می باشد و همین امر موجب شد که این واحد تولیدی زیان ده گردد. مدیر کارخانه کک طبس در ادامه افزود متاسفانه کارخانه ای با ظرفیت تولیدی سالانه ۴۵۰ هزار تن کک متالوژی که در واقع ۶۰۰ هزار تن زغال مورد نیاز در سال می باشد از پهنه معدنی بی بهره مانده است. شکاری در ادامه با اشاره به بحث بهای تمام شده محصول این واحد تولیدی، گفت: در بحث افزایش قیمت زغال سنگ که توسط معاون محترم وزیر جناب آقای محتشمی پور در تیر ماه سال جاری ابلاغ گردید و همین مسئله نیز سبب گردیده کارخانه در ضرر و زیان را متحول می شود.
علی بهنام فرد – معاون امور معادن اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان با اشاره به موضوع زغال سنگ پرورده ۳ گفت: پروانه بهره‌برداری این شرکت در سال ۱۳۸۶ منقضی گردیده و تاکنون اقدامی برای آن از سوی شرکت صورت نگرفته است. بهنام فرد در ادامه افزود: کارخانه کک سازی طبس سالانه ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تن نیاز به زغال کک شو دارد و اما در سال گذشته، کل تولید زغال استان بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار تن بوده است. بنابراین اگر این واحد تولیدی قصد داشته باشد تا با %۱۰۰ ظرفیت کار کند، ناگزیر است کل تولید ظرفیت کنسانتره زغال استان را مصرف نماید. معاون امور معادن سازمان صمت با اشاره به اینکه از ابتدای سال جاری تاکنون حدود ۷۶۰ هزار تن تولید کنسانتره در استان داشته‌ایم، گفت: پیش بینی می‌گردد، میزان ۱.۲ تا ۱.۶ تولید کنسانتره در استان افزایش پیدا کند. بهنام فر در ادامه افزود: کارخانه تولید کنسانتره تعهداتی دارد و اگر بخواهد قراردادهای خود را با سایر کارخانجات حذف نماید قطعاً با چالشی در این باره رو به رو خواهد گردید و اگر این واحد تولید خود را افزایش دهد، پیش بینی می شود بتوان بخشی از آن را در اختیار کارخانه کک سازی طبس قرار دهد. معاون امور معادن اداره کل صمت با اشاره به اینکه معادن عمدتاً خصوصی هستند، گفت: اگر چانه زنی جهت خرید کنسانتره از سوی مدیران کارخانه کک سازی طبس با تولیدکنندگان واحد تولیدی کنسانتره صورت گیرد، قطعا موثرتر و راهگشا خواهد بود، همچنین اداره کل صمت استان نیز آمادگی خودر را جهت برگزاری جلسات مشترک برای رفع این مشکل اعلام می نماید. بهنام فرد ادامه داد: اولین بار در تاریخ استان، سه مزایده همزمان برگزار گردید، همچنین بسته‌های سرمایه‌گذاری نیز در حال انجام می‌باشد. معاون امور معادن اداره کل صمت در خصوص مزایده های پیش رو در استان گفت: در پروانه بهره‌برداری علاوه بر گواهی کشف‌ها که در دو مزایده اخیر آورده شده بود و از طریق ماده ۱۳ اقدام گردید، عمده لایه مزایده اداره کل صمت دو نوع هستند: یا پروانه اکتشافی ابطالی و یا درخواست های اکتشافی ابطالی می باشند. وی افزود: درخواست های اکتشافی ابطالی مساحتی حدود ۲۲ هزار کیلومتر مربع و به تعداد ۱۳۶۰ محدوده هستند. برای آنکه بتوان آنها را از طریق مزایده عمومی واگذار نمود ابتدا باید بررسی گردد این این محدوده ها در پهنه یا زیر پهنه قرار گرفته اند یا خیر؟ درصورتیکه در پهنه و زیر پهنه واقع باشند منع واگذاری دارند. طبق بررسی انجام شده حدود ۶۰ درصد محدوده های درخواست های اکتشاف ابطالی در پهنه ها، زیر پهنه ها و طرح سه جانبه قرار گرفته اند و امکان واگذاری آنها وجود ندارد. پس از این موضوع باید استعلام ماده ۲۴ که استعلام ارگان های دولتی از جمله منابع طبیعی است برای محدوده ها انجام شود. بهنام فرد با اشاره به اقدامات لازم در فاز دوم مزایده گفت: گرفتن استعلام ماده ۲۴ قبل از قراردادن یک محدوده در لایه مزایده برای سرمایه گذار ضروری می باشد. معاون امور معادن اداره کل صمت با اشاره به اینکه بزرگترین مزایده استان در اسفند ماه سال جاری برگزار خواهد شد، گفت: اگر محدوده ای در مزایده مذکور مد نظر کارخانه کک سازی طبس باشد در مزایده قرار خواهد گرفت. همچنین در صورت پیشنهاد پهنه اکتشافی با دیدگاه مثبت مکاتبه ای به وزارت ارسال خواهد شد و اقدامات لازم در خصوص رفع مشکل این واحد تولیدی انجام خواهد گرفت. بهنام فرد در پایان افزود: عمده پروانه‌های زغالی در دست شرکت تهیه و تولید می‌باشد و توصیه می‌گردد مدیران کارخانه کک سازی طبس با این شرکت جلسه ای برگزار نمایند.
مرتضی جلالی فرد – رئیس سازمان نظام مهندسی معدن استان با اشاره به اینکه در منطقه پرورده هر میزان تولید صورت گیرد، نصیب کارخانه کک سازی طبس نخواهد شد، گفت: چرا که دو واحد نگین و پرورده طبس هر دو مواد اولیه کارخانه ذوب آهن اصفهان را انجام می‌دهند، بنابراین تولید مازادی در میان نیست تا کارخانه کک سازی طبس بتواند از آن استفاده نماید، مگر اینکه برای واحد پرورده۲، پروانه کشف دریافت گردد تا به تولید کنسانتره در استان افزوده شود و در این صورت خواهیم توانست به کارخانه کک سازی طبس نیز کمک کنیم. رئیس سازمان نظام مهندسی معدن با اشاره به اینکه اداره کل صنعت معدن و تجارت استان بر اساس دستورالعمل شورای معادن استان می‌تواند خلع ید را انجام داده و مجدد پهنه را واگذار نماید، گفت: می توان از طریق شورای معادن استان بلوک ۳، را با ضریب مناسب به سرمایه گذار اعطا نمود و پیمانکاری خارج از روند را نیز شرکت تهیه و تولید انجام دهد. وی در ادامه با اشاره به استفاده از ظرفیت مجموعه نایبند گفت: در این خصوص نیز می‌توان بحث و گفتگو و تعامل را انجام داد تا این مجموعه را به سرمایه‌گذار واگذار کرد. همچنین می‌توان آن را با ضریبی از مجموعه حرارتی ها نیز ترکیب نمود و خروجی کار گزارش داده شود اما باید در نظر داشت که مهمترین آن ها بلوک ۲ یا ۳ می‌باشند. جلالی فرد در پایان افزود: توصیه می‌شود اتاق بازرگانی، استانداری و سازمان نظام مهندسی معدن استان، موارد مذکور را پیگیری کرده و در پایان هر کدام از این سازمان‌ها گزارشی ارائه دهند که پیگیری های انجام گرفته به چه مرحله‌ای رسیده و مشکل کار کجا بوده است و مطمئناً دفاع لازم در این خصوص انجام خواهد شد. ضمن اینکه که تاکید می گردد نماینده ای ثابت برای پیگیری این امور از هر کدام از سازمان‌های نامبرده در نظر گرفته شود، تا بتوان مشکل را به صورت کارشناسی و همیشگی حل نمایند.
سمیه شریفیان – مشاور معدنی کارخانه کک سازی طبس با اشاره به بحث ناترازی انرژی و کمبود برق در کشور و استان، گفت: کارخانه کک سازی طبس می‌تواند برق مورد نیاز شهرستان طبس در استان را تامین نماید، هرچند که این مسئله دور از ذهن نیست، اما شدنی است و این مسئله پاشنه آشیل استان می‌باشد. وی در ادامه افزود: هدف اصلی ما در مجموعه کک سازی طبس آن است که این مجموعه در اولویت قرار داده شود و به وسیله راهکارهای قانونی یک پهنه معدنی به این کارخانه تعلق گیرد تا بتواند در تولید خودکفا گردد و از حالت زیان دهی خارج شود و این موضوع با پشتیبانی بزرگترین پارلمان بخش خصوصی در استان که اتاق بازرگانی می باشد قابل انجام خواهد بود.
محسن مودی- معاون اقتصادی اداره کل امور اقتصادی و دارائی استان با اشاره به اینکه دو پیشنهاد برای دریافت پهنه برای مدیران کارخانه کک سازی مطرح گردید، گفت: در مرحله اول پیشنهاد می شود مشکلات این کارخانه از طریق شورای گفتگوی استان به بحث و بررسی کارشناسی گذاشته شود و سپس به شورای گفتگوی ملی منعکس گردد. مودی در ادامه افزود: پیشنهاد دوم این است که با اشاره به ۵ بسته سرمایه‌گذاری و ۱۳۰ مزایده مطرح شده از سوی اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان، کارخانه مذکور در این مزایده ها شرکت نماید تا بتواند به پهنه مورد نظر خود دست پیدا کند.
روح اله محمدی- عضو هیئت رئیسه خانه معدن استان با اشاره به اینکه شرکت تهیه و تولید متاسفانه سدی جلوی سرمایه‌گذاران معدنی استان ایجاد کرده است، گفت: ضروری است تا اداره کل صنعت، معدن و تجارت این موضوع را پیگیری کرده و نسبت به رفع مشکلات پیش روی سرمایه‌گذاران معدنی که این شرکت برای آنها ایجاد کرده اقدام لازم و موثر انجام دهد.
محمود زارع نیا- رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان طبس با اشاره به اینکه در چرخه انتهایی زغال سنگ و ارزش افزوده آن به خوبی کار شده است، گفت: این چرخه در ابتدای آن دچار نقص است و دلیل آن هم تامین مواد اولیه می باشد، اما در انتهای چرخه، چون تولید نهایی مورد نیاز و دارای تقاضای زیادی است بدون نقص می باشد. زارع نیا در ادامه افزود: باتوجه به تحقیقات انجام شده در خصوص محصول تولیدی و ظرفیتی که در شهرستان طبس مهیا بود اقدام به تاسیس واحد کک سازی طبس نمودیم اما همانطور که اشاره شد متاسفانه مشکلات تامین مواد اولیه این کارخانه را با مشکلات عدیده ای رو به رو کرده است. رئیس اداره صنعت و معدن شهرستان طبس با اشاره به اینکه در حال حاضر این واحد تولیدی با ۵۰ درصد ظرفیت مشغول فعالیت است، گفت: ۵۰ درصد ظرفیت خالی کک متالوژی در این واحد تولیدی موجود است تا بتوان آن را به ۱۰۰درصد ظرفیت تولید رساند. وی در ادامه با اشاره به میزان تولید کنسانتره و کک در شهرستان طبس افزود: در حال حاضر توانسته ایم ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تن ظرفیت کنسانتره در شهرستان ایجاد نماییم. همچنین ظرفیت کک یک سوم و ظرفیت کنسانتره زغال سنگ در شهرستان نیز ۲۳۰۰ هزار تن بوده که در بهترین شرایط می توان آن را به یک میلیون دویست هزار تن افزایش داد. زارع نیا ادامه داد: از آنجا که ذخایر گواهی شده زغال سنگ در شهرستان طبس رقم قابل توجهی می باشد، اما متاسفانه عملکرد ما در حوزه استخراج زغال سنگ در سالیان گذشته مناسب نبوده است و اصل مشکل این است که تولید زغال سنگ بر مبنای آن چه برنامه ریزی شده افزایش نیافته است. رئیس اداره صنعت و معدن طبس در این خصوص دو پیشنهاد مطرح نمود: پیشنهاد اول این که در این خصوص راهکارهای کوتاه مدتی در نظر گرفته شود تا زمانی که بتوان کارخانه را به ظرفیت ۱۰۰درصدی تولید برسانیم و این مهم از طریق تامین کنسانتره از کلیه واحدهای تولیدی در شهرستان می تواند انجام گیرد. و دیگری تصمیماتی است که جهت حل مشکل این واحد در بلند مدت باید نظر گرفته شود و نیاز داریم با حمایت دستگاه های متولی این مشکل را حل نماییم. وی با اشاره به استفاده از ظرفیت بلوک ۴ پروده گفت : این ظرفیت را می توان برای سال های ۱۴۰۵ و ۱۴۰۶ مورد استفاده واحد کک سازی قرار داد، که حدود ۳۰۰ هزار تن افزایش تولید در این سال ها خواهیم داشت. زارع نیا افزود: رسیدن به افزایش تولید کامل سبب خواهد شد، شرکت کک طبس بتواند به احداث نیروگاه حرارتی با ظرفیت ۳۶ مگاوات دست پیدا نماید و در نتیجه با تامین پایدار خوراک کارخانه کک علاوه بر استفاده از ظرفیت کامل این واحد و باتوجه به سرمایه گذاری های صورت گرفته شده امکان تامین برق نیز وجود خواهد داشت. وی در پایان با اشاره به ناترازی های برق موجود در کشور گفت: با اتمام کامل ظرفیت این پروژه تولیدی، این موضوع جزء پروژه های اولویت دار زیرساختی استان نیز می تواند قرار گیرد.
سید جواد بدیعی – معاون برنامه ریزی و توسعه فرمانداری ویژه شهرستان طبس عنوان کرد در حال حاضر سه موجودیت داریم که باید ارتباطات آنها را با یکدیگر و به صورت همزمان بررسی کنیم. شرکت زغالسنگ پروده طبس، شرکت کک طبس و شرکت ذوب آهن اصفهان. معاون برنامه ریزی و توسعه فرمانداری ویژه شهرستان طبس با اشاره به مطالبات این شرکت ها عنوان کرد: پرداخت به موقع مطالبات توسط شرکت ذوب آهن اصفهان می تواند نقش مهمی در تعادل بخشی ارتباطات زغالسنگ پروده و کک داشته باشد، از یک طرف شرکت زغالسنگ پروده طبس با دارا بودن نقدینگی هم می تواند امور توسعه ای و اهداف مشخص خود را دنبال کند و هم در مواجه با عدم پرداخت به موقع مطالبات خود از کک انعطاف بیشتری داشته باشد. وی ادامه داد: از طرف دیگر نیز شرکت کک طبس با دارا بودن نقدینگی می تواند، ضمن پرداخت بدهی ها، فرآیند تامین خوراک خود را استمرار بخشد. معاون برنامه ریزی و توسعه فرمانداری ویژه شهرستان طبس خاطر نشان کرد: با توجه به تبصره ذیل ماده ۳۷ آیین نامه اجرایی قانون معادن، معادن موجود در منطقه باید نسبت به تامین خوراک شرکت کک طبس اقدام نمایند. وی در پایان تاکید نمود: البته این موضوع نیز نباید بهانه ای برای سوء استفاده احتمالی آن شرکت باشد، همچنین پیشنهاد می گردد: شرکت کک طبس در کوتاه مدت نسبت به تنوع بخشی در تامین کننده های خود و در بلند مدت نیز نسبت به پیگیری واگذاری یک بلوک در منطقه پروده اقدام نماید تا مشکل خوراک آن برای همیشه مرتفع گردد.
