سی و پنجمین جلسه کمیته کارشناسی شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی مورخه ۱۸ خرداد ۱۴۰۰ با موضوع بررسی مشکلات واحدهای تولید و فرآوری محصولات لبنی خراسان جنوبی با حضور نمایندگان استانداری، سازمان جهاد کشاورزی، سازمان مدیریت، شرکت شهرک‌های صنعتی، اقتصاد و دارایی، بانک کشاورزی، اتاق تعاون، اتحادیه دامداران، نمایندگان کارخانجات لبنی و با مشارکت کمیسیون‌های صنعت و کشاورزی در محل سالن جلسات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند برگزار شد.
سیدحسین خیریه، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند در این جلسه گفت: ، این جلسه به منظور بررسی مشکلات واحدهای تولید و فرآوری محصولات لبنی و خروج بخش اعظم شیر تولیدی دامداران به صورت خام از استان، که این دو موضوع ارتباط مستقیم با یکدیگر دارند تشکیل شده است. رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند با بیان اینکه خوشبختانه حجم تولید شیر در خراسان‌جنوبی در حدی است که می‌تواند جوابگوی نیاز استان باشد، افزود: کارکرد ناقص کارخانجات لبنی خراسان‌جنوبی (به دلیل تعطیلی و یا عدم تولید با تمام ظرفیت) باعث گردیده که جمع آوری شیر در استان به نحو کامل انجام نشده و دامدار مجبور به صادرکردن شیر تولیدی به خارج از استان شود.
خیریه گفت: این امر کرایه حمل بسیار زیادی را بر دامدار تحمیل و هزینه‌های تولید را تحت شعاع و از حاشیه سود دامدار می‌کاهد چرا که دامدار موظف است شیر را به قیمت دولتی یعنی با قیمت شیر در مبدا به کارخانجات شیر خارج از استان بفروشد که این باعث زیان دامداران شده است. وی بیان‌کرد: از طرف دیگر شیر خام خارج شده از استان بعد از فرآوری در سایر استان‌ها، دوباره به استان برمی گردد که باعث بی بهره ماندن استان از ارزش افزوده این محصول و تحمیل هزینه های حمل شده است.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند ادامه‌داد: متأسفانه برخی از تصمیمات در پشت درهای بسته گرفته می‌شود و مشکلاتی برای تولیدکنندگان ایجاد می‌کند و در تصمیم گیری ها باید از ظرفیت خبرگان آن صنعت استفاده شود تا در اجرا با مشکل مواجه نگردد. خیریه با تأکید بر اینکه باید براساس ظرفیت‌ها و اهلیت سنجی مجوز واحدهای تولیدی صادگردد، بیان‌کرد: تا زمانی که قیمت‌ها دستوری بوده و به روز نشود ما همچنان شاهد چنین مشکلاتی خواهیم بود.
محمد علی رمضانی، رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی بیرجند نیز در این جلسه با تأکید براینکه ما در خراسان‌جنوبی مازاد برمصرف، لبنیات نداریم، گفت: شیر تولیدی در خراسان‌جنوبی نیز مازاد برظرفیت تولید کارخانجات نیست. بر این اساس می‌توان گفت کارخانجات خراسان‌جنوبی ظرفیت تولید و فرآوری میزان شیر تولید شده توسط دامدار را داشته و بازار نیز کشش مصرف این حجم تولید را دارد اما متأسفانه به دلایلی همچون مشکل نقدینگی و سرمایه در گردش واحدهای فرآوری و عدم به روز بودن خط تولید این کارخانجات این امر در استان با مشکلاتی مواجه گردیده است.
رمضانی با اشاره به وجود خط تولید محصولات سنتی لبنی در استان (تولید شیرپاستوریزه، ماست و دوغ) اظهارکرد: ضروری است که این کارخانجات به سمت تنوع کالا و تولید محصولاتی از قبیل پنیر، خامه، پنیر پیتزا، بستنی، خامه قنادی و .. پیش روند تا ارزش افزوده این محصولات نصیب خراسان‌جنوبی شود.
رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی بیرجند گفت: تحمیل هزینه‌های حمل، واسطه گری و همچنین خرید شیر تولیدی دامداران استان با زیر قیمت توسط کارخانجات سایر استان‌ها از عمده ترین مشکلات این حوزه می باشد. وی خواستار ارائه راهکار توسط حاضرین به منظور حل مشکل دامداران و واحدهای لبنی واجتناب از خروج شیر خام خراسان جنوبی با قیمتهای پایین شد. رمضانی یادآورشد: ایجاد کارخانه تولید شیرخشک در خراسان‌جنوبی را منطقی نمی‌دانم چرا که وقتی ما در تولید پنیر و بستنی با مشکلات عدیده‌ای رو به رو هستیم چگونه می‌توانیم انتظار تولید شیر خشک داشته باشیم که حجم انبوهی از شیر خام و سرمایه گذاری بالایی نیاز دارد.
مهدی قاسمی، مدیرعامل تعاونی پیام دام خوسف و نماینده اتحادیه دامداران خراسان‌جنوبی نیز با ارائه آمار دقیق از تولید شیر در خراسان‌جنوبی بیان‌کرد: درحال حاضر تولید شیر در استان حدود ۲۵۰ تن در روز است که از این میزان ۱۲۰ تن به ایستگاه‌ها و کارخانجات تحویل داده می شود.
وی افزود: از این ۱۲۰ تن تنها ۳۰ تن در داخل خراسان‌جنوبی فرآوری و ۹۰ تن دیگر به خارج از استان حمل می‌شود. نماینده اتحادیه دامداران خراسان‌جنوبی بزرگترین مشکل موجود در این خصوص را واگذاری پروانه‌ها و احداث کارخانجات بدون اهلیت‌سنجی بیان‌کرد و افزود: متأسفانه تعداد زیادی از پروانه‌های صادره و کارخانجات ایجاد شده، عملاً فعال نبوده و مشکلات زیادی را برای دامداران ایجاد کرده است.
قاسمی با تأکید براینکه شیر کالایی فساد پذیر است، گفت: حمل شیر به خارج از استان علاوه برتحمیل هزینه‌های حمل بر دامدار باعث افت کیفیت شیر و در نتیجه پایین آمدن قیمت آن می شود. وی افزود: عنوان می‌شود ظرفیت اسمی مندرج در پروانه‌های صادر شده بیشتر از نیاز استان است و نباید به دنبال ایجاد ظرفیت جدید بود درصورتی که بسیاری از این کارخانه‌ها غیرفعال و یا با ظرفیت بسیار پائین در حال تولید هستند. نماینده اتحادیه دامداران خراسان‌جنوبی در ادامه با اشاره به قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی مصوب مجلس شورای اسلامی بر ضرورت خرید تضمینی شیر تأکید کرد.
قاسمی مشکل عمده خراسان‌جنوبی در تولید محصولات لبنی را وجود کارخانجات لبنی سنتی دانست و افزود: صنایعی که حجم شیر زیادی مصرف می‌کنند واحدهای تولیدی پنیر و شیرخشک هستند که متأسفانه در استان خط تولید این محصولات وجود ندارد. وی لازمه جمع آوری و فرآوری شیر تولیدی خراسان‌جنوبی را ایجاد خط تولید این محصولات دانست و گفت: از دیگر مشکلات عدم فروش محصولات لبنی خراسان‌جنوبی در مقایسه با سایر برندها، حاشیه سود کم مغازه داران است. از دیگر موارد مطرح شده توسط نماینده اتحادیه دامداران عدم تبلیغات و بازاریابی علمی و اصولی محصولات استان بود.
محمد رضادهقان، مدیرعامل شرکت لبنیات قهستان، با اشاره به مشکلات امر تولید محصولات لبنی بیان‌کرد: امسال هزینه‌های کارگری حدود ۴۰ درصد، هزینه‌های حمل حدود ۵۰ درصد و هزینه‌های مواد اولیه و بسته‌بندی بیش از ۵۰ درصد افزایش قیمت داشته است اما قیمت شیر از پارسال افزایش نداشته است. وی با اشاره به افزایش قیمت علوفه و خوراک دام گفت: تولید شیربرای دامدار نیز مقرون به صرفه نیست چرا که قیمت این محصولات دستوری است و تولید کننده اجازه افزایش قیمت براساس افزایش قیمت تمام شده محصول را ندارد. دهقان مشکل اساسی امر تولید را در ابتدای کار و در دریافت تسهیلات جهت شروع فعالیت تولیدی عنوان کرد و افزود: تولید جوابگوی سود بالای تسهیلات بانکی نیست و درصد سود تسهیلات بانکی بیشتر از درصد سود تولید کننده است. وی گفت: از طرف دیگر با افزایش قیمت مواد اولیه، حقوق کارگری، بیمه، مالیات و قیمت بالای نهاده‌های دامی و کرایه‌های حمل و کاهش قدرت خرید مردم و تعیین قیمت دستوری، تولید منطقی نیست و امر تولید با مشکلات زیربنایی همراه است.
مهدی قلعه نویی سرپرست واحد تولید شرکت سهامی زراعی خضری نیز در این جلسه عمده‌ترین مشکل تولید را قیمت‌گذاری دستوری عنوان و اظهارکرد: آخرین تاریخ تعیین قیمت مربوطه به ۱۷/۰۸/۹۹ است و از آن زمان علی رغم افزایش قیمت دستمزد، مواد اولیه، کرایه حمل و … تاکنون افزایش قیمت نداشته‌ایم. قلعه نویی گفت: برای احداث خط تولید پنیر UF حداقل ۲۰ میلیارد تومان سرمایه لازم است و از طرف دیگر تولید این محصول بسیار آب بر می‌باشد.
حسین روحبخش معاون مدیریت صنایع جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی با ابراز ناراحتی از مسائل مطرح شده توسط دامداران و واحدهای لبنی استان اعلام داشت: مشکل اساسی تولید، اقتصاد آشفته و نابسامان است که نیازمند سیاست های حمایتی دولت می باشد. وی با بیان اینکه در چرخه تولید و رقابت خواه ناخواه عده ای از عرصه ی تولید خارج می شود بیان نمود دولت اگر توانمند باشد سیاست های حمایتی را به نحوی تنظیم می کند که کسی در این موج غرق نشود اما اینطور نیست و این به مدیریت واحد تولیدی برمی گردد.
روحبخش با اشاره به ضرورت تنوع محصولات لبنی مشتری پسند در کارخانه‌های تولیدی خراسان‌جنوبی گفت: براساس پایش انجام شده واحدهای فعال و غیرفعال تفکیک و برای واحدهای غیر فعال اخطاریه صادر گردیده که ظرف مدت ۳ ماه نسبت به تعیین وضعیت اقدام نمایند یا فعال شوند و یا از گردونه خارج و مجوز آنها باطل خواهد شد. روحبخش در ادامه بیان داشت کاری که از دست ما به عنوان سازمان متولی صدور مجوز ها و پروانه های بهره برداری برمیامد باطل کردن مجوزهای بلااثر و غیر فعال و صاف کردن مسیر ورود سرمایه گذار باحذف سرمایه گذاران فیک بوده است. معاون صنایع جهاد کشاروزی با اشاره به بازدیدهای اخیر انجام شده از واحدهای تولیدی استان اظهار داشت: در بازدیدهای انجام شده علت تعطیلی و غیرفعال بودن واحدها کمبود نقدینگی و عدم فروش محصولات عنوان شده است.. روحبخش با اشاره به بحث قیمت گذاری دستوری و عدم تعیین قیمت متعادل اعلام داشت: این قیمت گذاری جوابگوی هزینه های دامدار نیست و این مورد قبول ما نیز می باشد اما اگر شما تولید کنید و قیمت ها هم دستوری افزایش یابد آیا واقعا توان اقتصادی مردم در حدی هست که همه تولیدات شما را خریداری کنند؟! معاون مدیریت صنایع جهاد کشاروزی استان اعلام نمود هنر یک تولید کننده مدیریت جمیع موارد و معضلات با کمترین هزینه می باشد که حال این هزینه می تواند تعدادکارگر، هزینه کم شیر یا هزینه ایجاد تنوع در محصولات و … باشد.
معاون مدیریت صنایع جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی افزود: بحث عدم امکان رقابت کارخانه‌های لبنی داخل استان با بِرندهای معتبر و شناخته شده نیز وجود دارد و باید راهکارهایی در این زمینه اندیشیده شود.
روحبخش اظهار کرد: عدم سیاست‌گذاری مناسب، عدم حضور سرمایه‌گذار قوی و ضعف کارخانه‌ها از جمله مشکلات خراسان‌جنوبی در حوزه صنعت لبنیات است. وی با اشاره به مشکلات مالی و اعتباری بیان‌کرد: کسی در عرصه صنعت لبنیات ورود پیدا کند که حداقل ۶۰ درصد منابع مالی طرح را داشته باشد.
علی رحیمی- کارشناس سرمایه گذاری جهاد کشاورزی استان، باتوجه به نظرات مطرح شده در جلسه اظهارداشت این موارد مربوطه به مشکلات تولید درکل کشور می باشد و خاص صنایع لبنی نیست و تقریباً، همیشه این مشکلات وجود داشته اما در برحه هایی از زمان تشدید یافته و باعث شده تعدادی از تولیدکنندگان که توان رقابت ندارند متأسفانه از چرخه تولیدخارج شوند. کارشناس سرمایه گذاری جهاد کشاورزی استان همچنین اعلام نمود کارخانجات ما از نظر تکنولوژی قوی نیستند تا بتوانند محصولات به روز و جانبی را که مشمول قیمتهای دستور نمی شوند تولید نمایند و این از مباحثی است که باید مدنظر قرارگیرد و از طرف دیگر یکی از مواردی که در تولید استان کم رنگ می باشد عدم پرداخت هزینه برای بازاریابی و تبلیغات است که این امر فروش محصولات استان را با مشکل مواجه نموده است. رحیمی در ادامه بیان داشت: تقریباً هرساله پرداخت تسهیلات از محل صندوق توسعه ملی در دو ردیف “سرمایه ای” و “سرمایه درگردش صنایع تبدیلی و تکمیلی” ابلاغ می شود و پارسال هم پرداخت تسهیلات از محل صندوق توسعه ملی وجود داشته اما امسال هنوز ابلاغ نشده است و نرخ تسهیلات این صندوق معمولاً در مناطق کمتر برخوردار ۱۲ درصد می باشد که پارسال جهت تسهیلات سرمایه ای ۱۲ درصد و سرمایه در گردش ۱۵ درصد بوده است لذا افرادی که مجوز دارند می توانند دربحث توسعه برای واحدشان اقدام و جواز مربوطه را از واحد صنایع جهاد کشاوزی اخذ نمایند تا جهت دریافت تسهیلات از محل صندوق توسعه ملی به بانک کشاورزی معرفی گردند. کارشناس سرمایه گذاری جهاد کشاورزی در ادامه عنوان نمود: هرساله معرفی جهت اخذ تسهیلات از سمت جهاد کشاورزی انجام و از این بابت مشکلی نبوده و تسهیلات پرداخت شده است حال اگر سرمایه گذاران با مشکلاتی درخصوص وثائق و تضامین بانکی برخورد می کنند باید از طریق بانک پیگیری نمایند. رحیمی در خصوص امکان اخذ تسهیلات هم زمان از محل صندوق توسعه ملی گفت: در گذشته این محدودیت وجود داشته و یک سرمایه گذار نمی توانست همزمان دو تسهیلات سرمایه ای را از صندوق توسعه ملی دریافت نماید که طی یکی دو سال اخیر با شرایطی خاص این امر امکان پذیر شده است (طرح قبلی حداقل ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته باشد – سرمایه گذار بدهی معوق نداشته باشد – آورده متقاضی در طرح دوم یا سوم یا .. از ۱۰ درصد آورده تعیین شده جهت سایر متقاضیان بیشتر باشد) با این شرایط امکان دریافت مجدد تسهیلات سرمایه ای از محل صندوق توسعه ملی میسر می باشد. رحیمی در ادامه با بیان اینکه خط تولید شیرخشک یکی از اولویت های سرمایه گذاری استان در بخش کشاورزی است عنوان نمود این طرح در کمیته شناسایی فرصت ها و مزیت های سرمایه گذاری ستاد توسعه خاوران استان مطرح و در استان مصوب شده است که بعد از صدور مجوز بی نام، جهت جذب سرمایه گذار به کمیته جذب ستاد مذکور (به دبیری اتاق بازرگانی) ارسال خواهد شد وی همچنین با اشاره به مباحث مطرح شده در ستاد توسعه خاوران استان و اعلام اینکه جهاد کشاروزی درحال احصاء ظرفیت های سرمایه گذاری بخش کشاورزی به تفکیک شهرستان و منطقه می باشد، عنوان نمود این امر می تواند نقشه خوبی برای استان باشد تا فردی که تمایل به سرمایه گذاری دارد با استفاده از این نقشه ظرفیت ها و پتانسیل های استان را شناسایی و در مسیری که دستگاه تخصصی مشخص نموده است قدم بردارد و با این کار قطعاً طرح های شکست خورده کمتر خواهد شد. رحیمی در خصوص عدم محدودیت در بحث مجوزها اعلام نمود این قانون است و ممنوعیتی در بحث صدور مجوز وجود ندارد و در قانون به صراحت ذکر شده است که دستگاه مجوز دهنده حق ندارد به دلیل اشباع بودن بازار از صدور مجوز خودداری نماید.
رسول عباسی – کارشناسی دفتر هماهنگی امور سرمایه گذاری و اشتغال استانداری، با بیان اینکه وضعیت صنعت و تولید در واحدهای لبنی قابل مقایسه با تولید محصولات سنتی دریک مغازه نیست گفت: در بحث استمهال، کلیه متقاضیان استمهال در سال گذشته به کمیته های مربوطه ارجاع و با درخواست استمهال آنان موافقت شده است مگر اینکه متقاضی در خصوص تضامین و وثائق مشکل داشته باشد. کارشناس دفتر سرمایه گذاری استانداری در خصوص بحث تولید و رقابت اعلام نمود جهاد کشاورزی به عنوان متولی صدور مجوزها نمی تواند خود را کنار بکشد و با بیان اینکه در جریان رقابت خواه ناخواه عده ای از صحنه تولید حذف می گردند نظاره گر باشد بلکه باید با دادن پیشنهاد و بومی سازی شیوه نامه ها و دستور العمل ها از واحدهای تولیدی استان حمایت نماید. عباسی در ادامه اظهار داشت مشکل دامداران و صنایع لبنی استان همیشه بوده و هیچ گاه حل نشده است فقط دربرحه ای از زمان کم رنگ تر یا پررنگ تر شده است که نیازمند چاره اندیشی و اتخاذ تصمیمات کارشناسی می باشد.
علیرضا قاسمی – نماینده بانک کشاورزی، با بیان اینکه منابع داخلی بانکها، نرخ سپرده و سود تسهیلات براساس مصوبه شورای پول و اعتبار تعیین می گردد و از عهده بانک خارج می باشد افزود درخصوص استفاده از تسهیلات صندوق توسعه ملی اگر طرح سرمایه گذاری جدید بوده و توسعه ای نباشد برای بار دوم و سوم متوالی ،گرفتن تسهیلات صندوق توسعه ملی بلامانع است. وی با بیان اینکه قوانین صندوق توسعه ملی یکسان است و مربوط به بانک خاصی نیست، اعلام داشت: براساس قوانین و ضوابط صندوق توسعه ملی یک شناسه ملی یا شماره ملی بیشتر از یکبار نمی تواند تسهیلات توسعه ای بگیرد و در پرداخت سرمایه در گردش محدودیت وجود دارد و دو سرمایه در گردش همزمان برای یک طرح پرداخت نمی شود. نماینده بانک کشاورزی افزود: همواره بانک براساس ضوابط بانک مرکزی و سیستم های نظارتی حاکم بربانک وثائق را از مشتری طلب می نماید.
محبوبه فلاح- رئیس گروه آمایش سازمان مدیریت و برنامه ریزی، با اشاره به ضرورت توجه به بحث مزیت رقابتی بیان داشت تولید کنندگان استان باید به دنبال ایجاد مزیت و ارزش در محصولات خود نسبت به تولیدات مشابه سایر استان ها باشند وی در ادامه اعلام داشت براساس مقایسه انجام شده در اداره استاندارد استان شیر و ماست واحدهای لبنی استان از لحاظ شاخص های سلامتی وضعیت بهتری را نسبت به برندهای مطرح بازار دارند که فروش کم این محصولات حاکی از عدم تبلیغات می باشد. فلاح با اشاره به اهمیت مردم به نقش شاخص های سلامتی در محصولات غذایی کشور اذعان داشت با تبلیغات و معرفی این ویژگی ها به عنوان مزیت رقابتی تولید ات استان، باید اقدام نمود.
در پایان جلسه پیشنهاداتی جهت طرح و بررسی در جلسه شورای گفتگوی دولت وبخش خصوصی استان ارائه گردد.
