پنجمین نشریه گفت و گوی هم افزا با موضوع “نهاده های دامی” منتشر شد

چکیده

در چندماه اخیر تامین نهاده‌های دام و طیور در کشور با مشکل مواجه شده است و این امر باعث شده تا در بازار شاهد افزایش قیمت تمام شده محصولات پروتئینی باشیم که در صورت ادامه این روند، امنیت و ایمنی غذایی کشور دچار مشکل خواهد شد.

افزایش چشمگیر قیمت نهاده‌های دامی همچون جو، ذرت و کنجاله سویا در چند ماه گذشته و کمیاب شدن آنها حتی با قیمت‌های چندبرابری در برخی مقاطع زمانی، بازار تولید محصولات پروتئینی را به شدت متلاطم کرده، تولیدکننده را متضرر نموده و حتی در مظان اتهام قرار داده است که همه این نکات باعث شده تا در نهایت سفره مصرف‌‌کننده کوچکتر شود.

ایران یک کشور واردکننده در نهاده‌های دامی به شمار می‌رود به طوریکه متوسط ۸۰ درصد از نیاز کشور به این اقلام از طریق واردات تامین می شود؛ با این حال طی ماه‌های گذشته مشکل عدم به موقع تخصیص و تامین ارز و در نهایت دپو شدن نهاده‌های دامی در گمرکات باعث کمبود عرضه و افزایش قیمت نهاده‌های دامی در بازار غیررسمی شده است. این مشکل تنها در مرحله تامین ارز نیست، بلکه حتی محموله‌هایی که تخصیص برای آنها صورت گرفته است نیز از تأمین ارز مرغوب و قابل انتقال بی‌بهره مانده‌اند.

مشکلات بازار نهاده‌های دامی محدود به موضوع ارز نیست؛ نهاده‌هایی که حتی تامین ارز شده‌اند نیز باید از طریق سامانه بازارگاه توزیع شوند که به گفته فعالان بازار به غیر از مشکلات نرم افزاری این سامانه و فقدان دانش کافی برای بهره‌برداری از آن، این سامانه بدلیل فقدان شفافیت در برخی فرایندها، دارای مشکلات متعددی در فرایندهای توزیع نهاده است. از سوی دیگر میزان نهاده‌هایی که در سامانه بازارگاه عرضه می‌شود کمتر از ۳۰ درصد نیاز تولیدکنندگان کشور به نهاده‌های دامی است.

سومین عاملی که بازار تامین نهاده‌های دامی و طیور را با چالش مواجه ساخته، سیاست‌گذاری دستوری در حوزه قیمت و تولید است. در حالی‌که در اغلب فصول سال تنها حدود ۳۰ درصد نهاده‌ها با نرخ مصوب به دست تولیدکنندگان می‌رسد، تولیدکننده شیر، گوشت و تخم‌مرغ ملزم به رعایت قیمت‌های مصوب برای محصولات پروتئینی است. در نهایت عدم توجه و عدم حمایت به موقع صنایع مرتبط با دام و طیور در لیست مشاغل زیان دیده از شیوع ویروس کرونا، وضعیت این صنعت را دچار مشکل کرده است.

چالش و بحرانی که از صنعت طیور آغاز شده بود، به مرور دامداران را نیز گرفتار کرد و فاصله قیمت دولتی نهاده‌های تامین ‏خوراک دام با بازار آزاد به شدت زیاد شد؛ در شرایطی که جو دامی قیمت مصوب ۱۷۰۰ تومانی دارد در بازار آزاد ۴۳۰۰ تا ۴۶۰۰ تومان به فروش می‌رسد در صورت عدم ارائه راهبرد مناسب برای از بین بردن این فاصله قیمتی، بازار فرآورده‌های ‏دامی آشفته‌‌تر خواهد شد.

ادامه‌دار شدن این روند و مختل بودن فرایند تامین خوراک دام و طیور می‌تواند امنیت غذایی کشور را با چالش جدی مواجه کند؛ به همین رو ارائه راهبردهای کارآمد و اجرای هر چه سریعتر آن، ضرورتی انکارناپذیر است. از جمله‌ راهکارهای پیشنهادی برای حل بحران تامین خوراک دام و طیور مواردی چون تخصیص و تامین ارز مرغوب و قابل انتقال برای واردات نهاده‌های دامی، اصلاح نظام توزیع نهاده‌های دامی و خوراک دام و طیور، رفع مشکلات فعلی نظام توزیع و سامانه بازارگاه، عدم توزیع نهاده به‌صورت خام و الزام به توزیع خوراک آماده صنعتی از طریق واحدهای تولیدی مجاز، اصلاح ساختار توزیع بر مبنای زنجیره‌های ارزش و پرهیز از سیاستگذاری دستوری و غیرکارشناسی است.

در این ارتباط پیگیری‌های صورت گرفته از سوی دولت، مجلس، بخش‌خصوصی و قوه قضائیه که با محوریت شورای گفت‌‌وگو صورت گرفت در ‏نهایت منجر به صدور مصوباتی از سوی معاونت اقتصادی رئیس‌جمهور و ستاد تنظیم بازار با هدف بازگشت آرامش به بازار تامین ‏نهاده‌های دامی شد که در پایان این مجلد، به صورت مبسوط به هر کدام پرداخته شده است.‏

جهت دانلود فایل کامل نشریه به انتهای همین خبر مراجعه فرمایید.

بارگیری پیوست‌ها: دانلود نشریه گفت و گوی هم افزا(شماره ۵) – نهاده های دامی