جلسه کارشناسی با محوریت کمیسیون توسعه صادرات، مدیریت واردات، ترانزیت، حمل و نقل، گمرک و امور مرز اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند در روز دوشنبه مورخ ۱۱/۰۲/۱۴۰۲ باحضور رئیس و مسئولان اتاق تجارت و سرمایه گذاری استان فراه افغانستان و جمعی از فعالان اقتصادی استان فراه افغانستان، مسئولین دولتی و فعالان اقتصادی استان خراسان جنوبی در محل سالن جلسات اتاق بازرگانی بیرجند برگزار گردید و بر رفع مسائل و مشکلات در راستای توسعه مبادلات اقتصادی دو استان تأکید گردید.
در ابتدای این جلسه، علیرضا خامه زر، عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند با بیان اینکه آمار صادرات استان ما به افغانستان، کاهش یافته است،گفت: دلایل این کاهش صادرات تحولات سیاسی، افزایش نرخ ارز، افزایش قیمت تمام شده کالاهای صادراتی و عدم امکان برنامه ریزی ریزی برای تعهدات بلندمدت(به دلیل نوسان قیمت تمام شده کالاهای صادراتی)می باشد. ضمن اینکه موانع واردات ازافغانستان نیز توسط مسئولان آن کشور بایدبرداشته شود. خامه زر افزود: این جلسه باهدف بررسی راهکارهای توسعه مبادلات تجاری بین دو کشور ایران و افغانستان و درمقیاس کوچکتر، استان خراسان جنوبی و ولایت فراه، برگزار شده است. وی گفت: در استان خراسان جنوبی همیشه پیگیر واردات از کشور افغانستان بوده ایم و باید زمینه برای ورود محصولات کشاورزی وتولیدات دامی از افغانستان فراهم شود.
در ادامه رئیس اتاق تجارت و سرمایه گذاری استان فراه افغانستان با بیان اینکه سالهاست با دوستان خود در اتاق بازرگانی بیرجند در ارتباط هستیم و مشکلات ما توسط آنها به مسئولان جمهوری اسلامی ایران منتقل می شود، گفت: گذرگاه مرزی میان خراسان جنوبی و فراه توسط همین تجار حاضر در جلسه بازگشایی شده و ما در طول ۱۴ سال گذشته، تجار را تشویق کرده ایم که از سمت پاکستان به سمت ایران بیایند و سرمایه تجار ما پول ایرانی است و از دوستان اتاق بازرگانی بیرجند که همیشه پاسخگوی ما بوده اند هم به دلیل این تعاملات و همکاری ها تشکر می کنیم. نعمتی افزود: یکی از دغدغه های مهم ما که در طول این ۱۴ سال مطرح بوده و هنوز هم رفع نشده، عدم ورود کامیون های افغانستان به ایران است که باعث متضرر شدن تجار ما و البته کارخانه های ایرانی می شود و تا کنون خیلی از تجار ما به همین دلیل تغییر شغل داده اند. وی اضافه کرد: این مشکل باعث می شود تا محموله های کامیونهای ما در مرز ودر زیر آفتاب و باران و در معرض بادهای شدید، خسارت ببیند و هم تجار ما و هم کارخانجات ایران و استان خراسان جنوبی متضرر شوند. وی با ذکر اینکه به توافقات قبلی در این زمینه عمل نشده است، اظهار کرد: مشکل دیگر ما تامین سوخت کامیونهاست و وعده های قبلی مبنی بر تحویل سوخت مورد نیاز، محقق نمی شود و محموله ها به علت نداشتن سوخت مقصد نمی رسد. نعمتی تصریح کرد: مشکل دیگر ما نیز بحث اخذ جرایم اضافه بار از رانندگان کامیونهاست و و انتظار داریم که این سه درخواست ما مورد پیگیری قرار گرفته و مشکلات ما مرتفع شود. وی ادامه داد: همین مشکل عدم ورود کامیونهای ما، منشأ مشکلات دیگر هم می شود، ضمن اینکه از نظر ما و تجار افغانستان، محل استقرار “ایکس ری” در مرز ماهیرود، محل مناسبی نیست. رئیس اتاق تجارت و سرمایه گذاری استان فراه افغانستان همچنین گفت: مرز ماهیرود، برای رفع همه نوع نیاز و درخواست، آمادگی دارد اما به دلیل وجود همین مسائلی که عنوان شد، تقاضا در این مرز بسیار بالا اما عرضه کم است.
طاهری، معاون اول هیات مدیره اتاق تجارت و سرمایه گذاری ولایت فراه افغانستان هم مشترکات زبانی، دینی، فرهنگی و تاریخی مردم دو کشور ایران و افغانستان را فرصت خوبی برای استفاده از مزایا و ظرفیت های دو کشور در تمامی بخش ها در راستای رونق زندگی مرزنشینان دو طرف دانست و اظهار امیدواری کرد: این جلسه، نقطه پایان مسائل و مشکلات موجود و سرآغاز رونق تجاری و توسعه بندر مرزی شیخ ابونصر فراهی و مرز ماهیرود باشد. وی با بیان این‌ه با پیگیری های فراوان، بندر شیخ ابو نصر فراهی را بازگشایی کردیم، گفت: ما به تعهدات خود در این راستا عمل کرده ایم و سزاوار نیست که تجار ما این وضعیت اسف بار را تحمل کنند.
یکی از فعالان اقتصادی ولایت فراه افغانستان هم از تفاوت وضعیت در مرز ماهیرود با مرزهای سایر استان‌های ایران، گفت: من یک بار سیمان از سیمان باقران خریداری کرده ام که گفته شده باید ظرف ۳ ماه منتقل شود و با توجه به مشکل عدم ورود کامیونهای افغانستان این امکان وجود ندارد. فیضی افزود: ما سالانه ۲ تا ۵ هزار تن تلفات کالا به دلیل نبودن کامیون در مرز ماهیرود داریم، ضمن اینکه در گذشته ۳۰۰ لیتر سوخت به هر کامیون می دادند که در حال حاضر این سوخت به کامیونهای ما تعلق نمی گیرد.
در ادامه این جلسه چند تن از فعالان اقتصادی استان خراسان جنوبی مطالبی را مطرح کردند:
خاتمی، مدیر عامل شرکت تولید عایق های رطوبتی ستاره شرق گفت: از سال ۹۰ با تجار افغانستانی که مردمی شریف، متدین و معتمد هستند همکاری دارم و تمایل دارم این همکاری ادامه یابد و حتی با آنها به صورت مشارکتی در بحث قیر و ایزوگام کار کنم. یکی دیگر از فعالان اقتصادی استان خراسان جنوبی، میزان مبادلات مرزی استان خراسان جنوبی به افغانستان را با توجه به مرز مشترک طولانی، کمتر از حد انتظار دانست و گفت: توسعه صادرات یک بحث مهم و ملی است و بحثی شخصی نیست.
کاظمی، بحث تراز واردات نسبت به صادرات را از مباحث اصلی ذکر کرد و افزود: اصلا نیازی نیست مسائل کوچکی که در این جلسه مطرح شد به مسئولان استانی منتقل شود و امکان رفع آن در همین جلسات وجود دارد.وی با بیان اینکه گلایه تجار افغانستان مبنی بر خواب بار و سرمایه در مرز را قبول دارم، اظهار کرد: باید مراودات و مبادلات میان دو کشور و دو استان، افزایش یابد و شاهد واردات محصولات کشاورزی و دامی از افغانستان باشیم.
خیریه، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند نیز گفت: آمادگی داریم در بحث توازن تجاری در صنعت دام و طیور، خریدار ذرت از افغانستان به صورت خرید مستقیم یا کشت قراردادی به شرط رفع مسایل میان جهاد کشاورزی و افغانستان باشیم.
ظفرنیا، معاون امور گمرکی گمرکات خراسان جنوبی هم با اشاره به صادرات ۴۷۳ میلیون دلاری صادرات به افغانستان از طریق مرز خراسان جنوبی در سال گذشته، گفت: از این رقم، ۱۱۰ میلیون دلار صادرات از مرکز استان بوده، ضمن اینکه در بحث ترانزیت نیز مبادلات ما ۴۹۷۶ دستگاه کامیون به وزن ۳۱ هزار و ۱۸۰ تن بوده است. ظفرنامه افزود: متاسفانه کل صادرات کشور ما به افغانستان کاهش یافته و لذا صادرات از مرز آسان نیز به همین نسبت با کاهش روبرو بوده است. وی با بیان اینکه برای برقراری توازن تجاری میان دو کشور نیازمند بازنگری هستیم، افزود: باید مشکل خواب کامیونهای ایرانی و افغانستانی در مرز رفع شود و قطعا با پیگیری هایی که در حال انجام است این مسائل رفع خواهد شد. ظفرنیا در بحث محل استقرار ایکس ری در مرز ماهیرود نیز گفت: در مرز باید کامیونهای خالی هم ایکس ری شود و ایکس ری ها در همه جا در ورودی ها مستقر است و هزینه ایکس ری هم در کل کشور ما بر عهده صاحب بار و کالاست.
سنائی فر، مدیر عامل شرکت مکیال تجارت هم بابیان اینکه بیشترین صادرات از مرز ماهیرود مربوط به هیدروکربن هاست و معمولا این محموله ها بی کیفیت نیست، گفت: باید جلسه مشترکی با استاندارد، گمرک ایران و مهندسان فنی برگزار شود صادرات این نوع بارها، تسهیل شود. سنایی فر افزود: می‌توان رتبه بندی کرد و محموله ها را در این بخش بر اساس این رتبه بندی مورد ارزیابی نمود و صاحبان محموله هایی محموله آنها با استانداردها فاصله بیشتری دارد، هزینه بیشتری بپردازند و و در غیر اینصورت هزینه کمتری از آنها اخذ شود تا به این تربیت از خواب کامیون ها کاسته شود. وی همفکری مسولان دو کشور را برای رفع مشکل سوخت خواستار شد.
سرهنگ شاهوردی، نماینده مرزبانی استان هم با بیان اینکه باید اطلاعات مربوط به ترافیک بار، زودتر به مرزبانی منعکس شود، گفت: در حوزه امنیت و مرز، هیچ مشکلی وجود ندارد و تمام مشکلات مطروحه، فقط به کشور ما مربوط نمی شود ضمن اینکه رفع مشکل خواب کامیونها را نیز پیگیر هستیم. سرهنگ شاهوردی با ذکر اینکه خروجی کامیونها را به صورت روزانه صادر می کنیم، افزود: قطعا در آینده مشکلی برای ورود کامیونها نیز نخواهیم داشت.
جویبان، معاون امور بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان با بیان اینکه مهمترین مشکل، بحث ورود ناوگان افغانستان به ایران بود، گفت: می‌توان برای رفع مشکل ترافیک بار در مرز ماهیرود، از ۳ بازارچه فعال دیگر استان که زیرساخت‌های کاملی هم دارند، استفاده کرد و ظاهرا این مشکل مربوط دولت افغانستان است. جویبان با ذکر اینکه در بحث تراز تجاری با واردات از افغانستان موافقیم، تصریح کرد: ظاهرا کشور افغانستان، گواهی مبدا را برای محصولات کشاورزی و دامی ندارد و اگر این گواهی صادر شود امکان افزایش صادرات به ایران در این حوزه وجود دارد.
جویبان افزود: دولت افغانستان، صادرات دام را ممنوع کرده و ما نیاز به واردات دام زنده داریم و امکانات قرنطینه و آزمایش دام وارداتی در مرز ماهیرود وجود دارد. وی اضافه کرد: ما پیگیر تعرفه های ترجیحی دو طرف هستیم زیرا خیلی از اقلام وارداتی به افغانستان از پاکستان بدون تعرفه است که قدرت رقابت را از تجار ایران و افغانستان می گیرد،
وی با اشاره به اینکه بخش معدن ما درخواست سرمایه گذاری در معادن افغانستان را ارائه داده است، گفت: با پیگیری استانداری، بحث ایجاد زمینه خرده فروشی در مرز ماهیرود، به تصویب هیات وزیران رسیده و زیرساخت آن هم فراهم است و امیدواریم بزودی شاهد تحقق این موضوع باشیم.
حسینی، سرپرست معاونت بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز با اشاره به سیاست کلان کشور مبنی بر کاهش وابستگی به صادرات نفت و مواد مرتبط با آن و توسعه صادرات سایر محصولات به ویژه در حوزه کشاورزی، گفت: با وجود ظرفیت تولید انحصاری محصولات مزیت دار زرشک، زعفران و عناب در خراسان جنوبی، تبادل تجاری بین دو کشور در این زمینه انجام نمی شود. حسینی افزود: می توانیم برای تأمین دانه های روغنی و خوراک دام مورد نیاز کارخانه های ذیربط، کشت فراسرزمینی و قراردادی را در افغانستان پیگیر شویم. وی اضافه کرد: همچنین در بحث تولید شیر خشک فرآوری محصولات مزیت دار خراسان جنوبی، کشت گلخانه ای، فرآوری بذر و توسعه صادرات بذور نیز می توانیم همکاری داشته باشیم. وی با بیان اینکه آمارها از کاهش و نزول صادرات ما به افغانستان حکایت دارد، گفت: چنانچه کمیته مشترکی متشکل از اتاق های بازرگانی و تجارت بیرجند و فراه ایجاد شود و به طور مستمر، مسائل را پیگیری نماید ما هم آمادگی عضویت در آن کمیته و پیگیری جدی برای رفع هر مشکلی در حوزه کشاورزی را داریم.
صادقی، مدیر کل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری نیز در این جلسه، توسعه روابط اقتصادی با کشورهای همسایه را اولویت سیاست خارجی دولت سیزدهم ذکر کرد و گفت: در این بین افغانستان به دلیل داشتن مرز طولانی و مشترکات فراوان و ظرفیت های قابل توجه، از اولویت ویژه ای برخوردار است. صادقی افزود: تصمیمات و مصوبات خوبی در حوزه مبادلات دو کشور داشته ایم که بخش کوچکی اجرایی شده و بخش عمده آن در گیر و دار امور اداری و… قرار دارد. وی اضافه کرد: در راستای توسعه مبادلات دو کشور، ۳۰ میلیارد تومان برای تکمیل محور ماهیرود تا فراه اختصاص یافته که البته رقم زیادی برای یک محور بین المللی نیست اما بحث اختصاص ارزی برای این پروژه هم در حال پیگیری است و تکمیل هر چه سریعتر این محور در توسعه صادرات به افغانستان ترانزیت بسیار موثر خواهد بود. وی اظهار کرد: در حدود سال‌های ۹۴ تا ۹۸، واردات افغانستان ۵ تا ۶ میلیارد دلار بود که ۴۰ تا ۵۰ درصد آن از سوی ایران تامین می شد اما به مرور این درصد با وجود افزایش واردات افغانستان، کاهش یافته و به ۲۵ تا ۳۰ درصد رسیده است و صادرات خراسان جنوبی نیز به همین نسبت کاهش داشته است. به گفته وی، واردات ما از افغانستان در سال‌های گذشته حدود ۱۰ تا ۲۰ میلیون دلار بوده که سال گذشته با افزایشی که داشت به ۲۹ میلیون دلار رسید. صادقی با اشاره به اینکه صادرات افغانستان در سال ۱۴۰۱ یک میلیارد و ۵۰۰ هزار دلار بوده و پیش‌بینی شده که امسال به ۲ میلیارد دلار افزایش یابد، تصریح کرد: ما در حوزه محصولات کشاورزی و دامی می توانیم از افغانستان واردات داشته باشیم تا به توازن تجاری با این کشور برسیم و می‌توانیم خیلی از کالاها را در قالب ورود موقت از افغانستان به منطقه ویژه اقتصادی استان وارد کنیم و با انجام فرآوری، مجددا به افغانستان یا سایر کشورها صادر کنیم. وی به اخذ مجوز واردات ماشین آلات راهسازی از مرز ماهیرود اشاره کرد و خواستار رفع موانع انجام واردات این ماشین آلات از سوی طرف افغانستانی شد. وی بر لزوم استفاده از ظرفیت صادرات و واردات در خصوص اقلامی از جمله کود شیمیایی، سیمان، کاشی و سرامیک و… در مرز تاکید کرد و گفت: باید حداقل مقررات و قوانین امنیتی به نفع دو کشور رعایت شود. به گفته وی مشکلی برای تأمین سوخت مورد نیاز کامیونهای افغانستانی وجود ندارد و آنها می توانند روزانه یکهزار لیتر سوخت دریافت کنند و اگر مشکلی هم مشاهده می شود، منعکس گردد تا پیگیری و مرفع نماییم. صادقی با بیان اینکه به جز ماهیرود سایر بازارچه های مرزی استان هم می‌تواند مورد استفاده تجار افغانستان قرار گیرد، گفت: آمادگی برای افزایش مراودات و ارتباط میان مسئولان دو استان وجود دارد اما بخش خصوصی دو طرف نیز باید فعال‌تر شوند. وی تصریح کرد: در بحث خواب ناوگان افغانستان، نظر ما بر این است ناوگانی که به قصد حمل کالای صادراتی به ما نراجعه کند باید در کمترین زمان ممکن بارگیری نماید و اصلا توقف نداشته باشد.
احمدی، نماینده دفتر هماهنگی امور سرمایه گذاری و اشتغال استانداری هم در این جلسه پیشنهاد کرد: همایش سرمایه گذاران و تجار استان خراسان جنوبی و ولایت فراه به منظور معرفی ظرفیت های سرمایه گذاری در منطقه ویژه اقتصادی استان که از معافیت از حقوق گمرکی برخوردار است و استعلامات و مجوزهای فعالیت در آن در کمترین زمان انجام و صادر می شود، برگزار گردد.
خامه زر، عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند در پایان این جلسه به جمع بندی مباحث پرداخت و گفت: تشکیل کمیته مشترک دو اتاق بازرگانی فراه و خراسان جنوبی، استفاده از ظرفیت نمایشگاه بین المللی بیرجند برای معرفی تواندی ها و ظرفیت های ولایت فراه، استفاده از ظرفیت مهندسی و مدیریت معادن خراسان جنوبی که با داشتن ۴۸ ماده معدنی به بهشت معادن ایران مشهور است در بحث کشف و استخراج ذخایر معادن ولایت فراه، استفاده از ظرفیت و تجربه خراسان جنوبی در بحث آموزش و ترویج کشاورزی در حوزه کشاورزی ولایت فراه و استفاده از ظرفیت بالای خراسان جنوبی در حوزه ساخت و ساز ساختمان و شهرسازی در ولایت فراه از مواردی است که در راستای توسعه مبادلات باید مورد توجه قرار گیرد. خامه زر افزود: با توجه به رفع مباحث امنیتی، مردم ولایت فراه و کشور افغانستان می تواند از ظرفیت والای خراسان جنوبی در حوزه درمان و پزشکی استفاده نمایند، ضمن اینکه با توجه به بحث صدور مجوز ورود موقت، اعضای اتاق و تجار ولات فراه می توانند با خودروهای خودشان وارد استان شوند. وی خواستار اطلاع رسانی به هنگام در خصوص محدودیت ها و ممنوعیت ها در افغانستان در حوزه مبادلات شد و بر لزوم فعالیت بیشتر گمرکات دو طرف در این زمینه تاکید کرد. وی با بیان اینکه اغلب مسائل مطروحه در جلسه با برگزاری نشست های داخلی و حتی به صورت تلفنی، قابل رفع است، تصریح کرد: باید به سمت برنامه های جامع تر و بزرگ تر برویم و در بخش های مختلف، مبادلات خود را توسعه دهیم.
