جلسه کارشناسی با دستور کار مشکلات ناشی از خروج نهال زرشک از استان و ارائه راهکارهای عملیاتی با حضور نمایندگان بخش های خصوصی و دولتی استان در روز یکشنبه مورخ ۲۷/۰۶/۱۴۰۱ با محوریت کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی درمحل سالن جلسات اتاق بازرگانی بیرجند برگزار گردید.
در ابتدای جلسه احسان بیکی – نائب رئیس اول کمیسیون کشاورزی، صنایع غذایی، آب و منابع طبیعی اتاق بازرگانی بیرجند در این نشست گفت: در حال حاضر بیش از ۳۶ هزار بهره‌بردار زرشک به عنوان یکی از محصولات استراتژیک خراسان جنوبی در استان فعالیت دارند. احسان بیکی با بیان اینکه اقتصاد استان وابسته به محصول زرشک است، افزود: برای این محصول ۲ هفته پیش جلسه‌ای در بورس کالای ایران داشتیم و زرشک به عنوان یک محصول استراتژیک استان وارد بورس می‌کنیم.
وی بیان کرد: اکنون با کارشناس ارشد بورس در حال مذاکره هستیم و دستورالعمل‌های نگهداری زرشک را اعلام کرده ایم که امیدواریم این اقدام به زودی انجام شود. نائب رئیس اول کمیسیون کشاورزی، صنایع غذایی، آب و منابع طبیعی اتاق بازرگانی بیرجند اظهار داشت: خطری که اکنون محصول زرشک استان را تهدید می‌کند خروج نهال این محصول از استان است. وی ادامه داد: در سالهای اخیر خروج نهال زرشک از استان شدت گرفته و در شهرستان‌هایی مانند نیشابور، سرخس، همدان، اردبیل و سایر نهال کاشت می‌شود، حتی در برخی مناطق به بهره‌برداری رسیده است. بیکی عنوان کرد: اگر بحث بهره‌برداری زرشک در سایر استان‌ها توسعه یابد با توجه به قدرت رسانه‌ها و نفوذ استان‌های دیگر، اختیار این محصول از استان ما گرفته خواهد شد که نتیجه آن بیکاری و تبعات منفی زیادی برای استان است. وی با تاکید بر اینکه برای این مشکل باید تمهیداتی اندیشیده شود، تصریح کرد: این مهم نیاز به حضور نیروی انتظامی و سایر دستگاه‌های اجرایی دارد و باید فکر اساسی برداشته شود چون بعد از برداشت محصول( فصل پاییز)، نهال زرشک خارج می‌شود.
محمد حسین اکبری، معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: خراسان جنوبی تولیدکننده ۹۸ درصد زرشک دنیا است و با خروج نهال زرشک از استان ۱۰۰ درصد مخالف هستیم. محمدحسین اکبری با اشاره به تولید سالانه ۲۲ هزار تن زرشک در استان، افزود: اگر هر خانواده بطور میانگین یک کیلو مصرف کند فقط مصرف داخل کشور را می‌توانیم تامین کنیم. وی بیان کرد: در سالهای اخیر دچار مشکل شدیم و برنامه نداشتیم، تمایل نداریم زرشک وارد سردخانه شده و سپس در سبد مصرفی مردم قرار بگیرد چون رنگ آن تا حدودی تغییر می‌کند. معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی اظهار داشت: اقدام خوبی در شهرستان سربیشه در قالب بارگاه بهداشتی زرشک در حال انجام است. وی تصریح کرد: سالهای سال برای راه‌اندازی و احداث مجتمع بارگاه بهداشتی زرشک پیگیری کردیم در حالی که عده زیادی مخالفت کردند. اکبری عنوان کرد: ما در سالهای پیش پیاز زعفران در اختیار کشور افغانستان گذاشتیم که این کار کاملا اشتباه و غلط بود اما ما نمی‌توانیم نهال زرشک در اختیار شهرستان تربت قرار ندهیم، اما زرشک در هر منطقه‌ای باشد مانند خراسان جنوبی نیست. وی با اشاره به طرح هر روستا یک محصول، یادآور شد: کاشت زرشک به شدت در حال توسعه است و می‌توان این محصول را در برخی روستاهای استان توسعه داد. معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی ادامه داد: محصول زرشک اقتصادی به جز چند استان قابل توسعه در سراسر کشور نخواهد بود چون نیاز به آب و هوا و اقلیم خاصی دارد. وی گفت: تولیدکننده اولیه محصول زرشک دنیا هستیم اما در حد مصرف داخل بیشتر تولید نداریم، عرضه زرشک در بورس در حال انجام است و اگر محقق شود تمام محصول به فروش خواهد رفت. اکبری افزود: از این طریق دست دلالان زیادی کوتاه و سبب رشد خواهد شد اما با ارائه محصول زرشک در بورس بدون شک محصول با کیفیت نخواهیم داشت. وی با تاکید بر اینکه باید به سمت محصول با کیفیت‌تر برویم، بیان کرد: اگر اکنون جلوی خروج زرشک از استان را بگیریم نهال پاجوش زرشک از پنج هزار تومان به ۵۰۰ هزار تومان در قالب قاچاق خواهد رسید. معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی تصریح کرد: به پیشنهاد من، ممنوعیت فروش نهال زرشک در داخل کشور و استان‌ها کار درستی نیست، موفق هم نخواهیم شد چون استان کوچکی نیستیم و نگاه‌ها متفاوت است. وی یادآور شد: پیشنهاد این است موضوع نهال زرشک را قانونی کرده و توسط یک شرکت یا تعاونی موضوع را مدیریت کنیم. اکبری عنوان کرد: اگر تعاونی که پیگیر بودیم راه‌اندازی می‌شد توسط همین تعاونی می‌توانستیم موضوع نهال زرشک را مدیریت و کنترل کنیم. وی گفت: موضوع را قانونی کنید تا هم برای مردم و هم کشاورز منافع داشته باشد، شخصا معتقدم هیچ اشکالی ندارد که زرشک به عنوان محصولی کم آب‌بر در روستاهای کم آب یزد هم کاشت شود. معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: زرشک محصولی نیست که به سرعت به بار بنشیند و از زمان کاشت تا محصول زمان می‌برد. وی گفت: محصولاتی از قبیل زرشک، زعفران و عناب اولویت‌های اصلی ما هستند و از سرمایه‌گذاران در این زمینه‌ها حمایت می‌کنیم. اکبری افزود: بستر کار در استان فراهم شده و در این زمینه طرح‌های بزرگی نوشته شده که نهادهایی مانند بنیاد برکت می‌توانند سرمایه‌گذاری کنند.
علی اصغر زین العابدینی، مسئول اداره خدمات فنی و کشاورزی سازمان تعاون روستایی خراسان جنوبی هم گفت: سال ۹۳ و ۹۴ که پایش پیاز زعفران را انجام دادیم، این محصول در استان‌هایی توسعه یافت که به لحاظ بخش کشاورزی بسیار قوی بودند علی اصغر زین‌العابدینی افزود: هر چند قانونی برای ممنوعیت نهال زرشک یا پیاز زعفران در داخل نداریم اما باید توجه کرد این نهال یا پیاز را در اختیار کدام استان قرار می‌دهیم. وی بیان کرد: به عنوان متولیان بخش کشاورزی نباید سود کشاورز را در فروش نهال زرشک بدانیم، بلکه باید این را به فرصت تبدیل کرد. مسئول اداره خدمات فنی و کشاورزی سازمان تعاون روستایی خراسان جنوبی اظهار داشت: استان‌های دیگر توان باغی و زراعی و تنوع زیادی دارند در حالیکه در خراسان جنوبی تنها در زمینه زرشک و عناب و زعفران حرف برای گفتن داریم. وی ادامه داد: به گونه‌ای زراعت در استان ما تعطیل شده و به سمت باغات توسعه یافته است لذا در توان ما نیست که محصول زرشک را در استان‌های دیگر توسعه دهیم و این محصول از دسترس استان خارج شود.
سید حسین خیریه، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند گفت: مهمترین مساله این است که درآمدی برای کشاورز ایجاد کنیم، کار اصلی که باید انجام دهیم اینکه بازار زرشک ایران را از دست ندهیم.
سید حسین خیریه افزود: تعاونی زرشک یکی از کارهایی بود که اگر پیگیری و انجام شود به موفقیت خواهیم رسید، این موضوع در زمان استاندار وقت ( ملانوری) به شدت در حال پیگیری بود اما اکنون به فراموشی سپرده شده و نیاز به پیگیری مجدد دارد.
وی ادامه داد: به شدت باید در زمینه خروج نهال زرشک از مرز پیگیری شود آب و هوای غرب افغانستان دقیقا مانند خراسان جنوبی است و محصولات ما قابل توسعه است. رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند با تاکید بر اینکه راه‌اندازی تعاونی سبب نجات زرشک خراسان جنوبی می‌شود، عنوان کرد: وقتی در خراسان جنوبی برند برای محصول زرشک تعریف شود استان‌های دیگر نمی‌توانند سواستفاده کرده و به قیمت این محصول آسیب بزنند. وی تصریح کرد: اتاق تعاون استان در خصوص راه‌اندازی تعاونی زرشک مجدد پیگیری لازم را انجام دهد در غیر اینصورت برای استان ما و این محصول کسی کاری انجام نخواهد داد. خیریه یادآور شد: برای اینکه موضوع از طریق سازمان نظام مهندسی و جهاد کشاورزی مدیریت شود شیوه نامه‌ای در این خصوص تعریف و محدودیت لحاظ شود.
حسین صمدیان، معاون آموزشی و فنی سازمان نظام مهندسی کشاورزی خراسان جنوبی گفت: صدور مجوز خروج و توزیع نهال زرشک در اختیار سازمان نظام مهندسی کشاورزی است که باید این موضوع ساماندهی شود. حسین صمدیان افزود: از طرفی در زمینه آفات باید نهال زرشک بررسی شود تا آمار دقیقی از خروج نهال حداقل در اختیار داشته باشیم. وی بیان کرد: از پتانسیل کلینیک‌های گیاه پزشکی باید استفاده شود تا جلوی انتقال آلودگی محصول در نهال گرفته شود.
هادی یوسفی پور، جانشین دبیر کمیسیون مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان هم گفت: از زمانی که ستاد راه‌اندازی شده تا الان همیشه قاچاقچیان از ما جلوتر حرکت کرده‌اند لذا نمی‌توانیم به صورت مطلق از خروج نهال جلوگیری کنیم. هادی یوسفی‌پور افزود: خراسان جنوبی در زمینه امنیت مرزی رتبه نخست کشور را به خود اختصاص داده است اگر در زمینه نهال قرار است نهال خارج شود باید به صورت قانونمند از مبدا و مقصد مدیریت شود. وی بیان کرد: نمی‌توان به ایست و بازرسی گفت جلوی خروج نهال را بگیرید چون در این زمینه ممنوعیت یا قانونی نداریم. جانشین دبیر کمیسیون مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان اظهار داشت: اگر موضوع قانونمند شود قیمت نهال نیز افزایش یافته و به نفع کشاورز هم خواهد بود. وی تصریح کرد: در زمینه خروج از کشور ممنوعیت داریم اما به طرق مختلف امکان قاچاق وجود دارد همانطور که در تانکر سوخت انسان جا به جا می‌کنند.
